แก้แพ้ทรงพลัง

คุณเคยมีอาการเหล่านี้มั้ย?

ผด ผื่นคัน สิว คัดจมูก น้ำมูกไหล ตาแห้ง รังแค ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย การขับถ่ายแปรปรน ปวดเมื่อย หัวตื้อ อ่อนเพลีย ฟื้นตัวช้า ควบคุมน้ำหนักยาก ฯลฯ เป็นเป็นหายหายโดยไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน

อาการเหล่านี้อาจเกิดจากสิ่งที่กินเข้าไป แต่ร่างกายไม่สามารถจัดการได้ เป็นหนึ่งในปัญหาที่พบได้มากขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน(1) ไม่ว่าจะใครก็ตาม คือ การแพ้ตั้งแต่ต้น แพ้โดยที่ไม่เคยรู้มาก่อน

ทุกวันนี้เราถูกแวดล้อมไปด้วยอาหารต่างๆมากมาย แต่เราเคยสังเกตหรือไม่ว่า เวลาเรากินเข้าไปแล้วเป็นอย่างไร

อาการแพ้อาหาร แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1.แบบฉับพลันรุนแรง 2. แบบเรื้อรังแอบแฝง

การแพ้อาหารแบบฉับพลันรุนแรง(2) เป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้ชนิดรุนแรง ที่เกิดขึ้นทันทีหรือภายในไม่กี่นาที – 2 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหารที่แพ้ โดยเกี่ยวข้องกับ ภูมิคุ้มกันชนิด IgE (Immunoglobulin E) ซึ่งกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารฮีสตามีนและสารอักเสบอื่นๆ ก่อให้เกิดอาการ ผื่นลมพิษ คัน บวม หายใจลำบาก แน่นหน้าอกคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ความดันโลหิตต่ำ หน้ามืด เป็นลม และอาจถึงขั้นเสียชีวิตหากไม่รักษาทันเวลา

แนวทางการดูแลการแพ้ชนิดนี้คือ จำเป็นต้องรู้ว่าแพ้อาหารใด (ผ่านประวัติหรือการตรวจทางห้องปฏิบัติการ) เพื่อทำการหลีกเลี่ยง และอาจต้องพกยาแก้แพ้รุนแรงในแบบกินหรือแบบฉีดเอาไว้เสมอ

ปัญหานี้ถึงแม้จะรุนแรงแต่พบได้น้อยและสามารถรู้ได้อย่างชัดเจน

การแพ้อาหารแบบเรื้อรังแอบแฝง (immune-mediated non-IgE reaction) เป็นปฏิกิริยาที่มักค่อยเป็นค่อยไป กลไกการเกิดยังไม่แน่ชัด หากมีอาการมักเกิดขึ้น หลังกินตั้งแต่ 2 ชั่วโมง – หลายวัน อาการก็สามารถเกิดขึ้นได้อย่างหลากหลาย เช่น ผด ผื่นคัน สิว คัดจมูก น้ำมูกไหล ตาแห้ง รังแค ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย การขับถ่ายแปรปรน ปวดเมื่อย หัวตื้อ อ่อนเพลีย ฟื้นตัวช้า ควบคุมน้ำหนักยาก ฯลฯ จึงทำให้ไม่ง่ายในการรับรู้ถึงปัญหานี้

อาหารที่ก่อให้เกิดการแพ้แบบนี้ก็สามารถเกิดขึ้นได้เกือบทุกชนิด ที่พบบ่อย เช่น น้ำตาลบางชนิด(3) อาหารกลุ่มโปรตีน ไม่ว่าจะเป็น ถั่ว เห็ด หมู ขนมปัง(กลูเตน) นม ไข่ โดยเฉพาะอาหารที่ผ่านการแปรรูปที่อาจใส่สารแต่งอาหาร(4) เช่น ไส้กรอก แฮม เวย์โปรตีน(ทั้งจากนมหรือจากพืช) energy bar เป็นต้น

การแพ้แบบนี้อาจไม่ใช่การแพ้ที่แท้จริง เป็นเสมือนสิ่งที่ร่างกายภายในกำลังส่งสัญญาณถึงเรา เพราะเหตุที่เกิดขึ้นอาจทำให้การทำงานของร่างกายถูกรบกวน อักเสบ ส่งผลกระทบกับคุณภาพชีวิตทั้งในระยะสั้นและในระยะยาว

แนวทางการดูแลคือ หมั่นสำรวจตัวเอง กินอาหารที่หลากหลายไม่กินซ้ำๆ เคี้ยวให้ละเอียด พักผ่อนให้เพียงพอเพื่อเสริมการต้านทานให้กับร่างกาย หรืออาจตรวจทางห้องปฏิบัติการ (ถึงแม้การตรวจยังไม่สามารถบอกได้ทั้งหมดแต่ก็สามารถใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติได้)

ปัญหานี้ถึงแม้ไม่รุนแรงแต่พบได้มาก(5) ส่งผลกระทบกับคุณภาพชีวิตทั้งในระยะสั้นและในระยะยาว

สรุป

แม้จะกินดีแค่ไหน แต่หากร่างกายไม่สามารถจัดการได้ ก็อาจเป็นปัญหาโดยไม่รู้ตัว นอกจากต้องพิจารณาว่า กินอะไร ยังต้องพิจารณาต่อว่า “ร่างกายตอบสนองอย่างไร” ด้วย เพื่อจะมีสุขภาพที่ทรงพลังอย่างยั่งยืนได้

หยุดแพ้! แล้วมาชนะด้วยกันครับ

เรียนรู้หนทางแห่งชัยชนะอย่างทรงพลังต่อได้ที่

หรือติดตามเคล็ด(ไม่)ลับ สุขภาพวันละนิด ได้ที่บทความของเรา https://www.drsongpalang.com/category/blog/

Facebook Page: https://www.facebook.com/dr.songpalang

ทีมงานดอกเตอร์ทรงพลังขอเป็นกำลังให้ทุกท่านทรงพลังอย่างยั่งยืน

อ้างอิง

(1)Sicherer, S. H., & Sampson, H. A. (2018). Food allergy: A review and update on epidemiology, pathogenesis, diagnosis, prevention, and management. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 141(1), 41–58. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2017.11.003

(2)Santos, A. F., Riggioni, C., Agache, I., Akdis, C. A., Akdis, M., Alvarez-Perea, A., Alvaro-Lozano, M., Ballmer-Weber, B., Barni, S., Beyer, K., Bindslev-Jensen, C., Brough, H. A., Buyuktiryaki, B., Chu, D., Del Giacco, S., Dunn-Galvin, A., Eberlein, B., Ebisawa, M., Eigenmann, P., Eiwegger, T., … Skypala, I. (2023). EAACI guidelines on the diagnosis of IgE-mediated food allergy. Allergy, 78(12), 3057–3076. https://doi.org/10.1111/all.15902

(3)Zingone, F., Bertin, L., Maniero, D., Palo, M., Lorenzon, G., Barberio, B., Ciacci, C., & Savarino, E. V. (2023). Myths and Facts about Food Intolerance: A Narrative Review. Nutrients, 15(23), 4969. https://doi.org/10.3390/nu15234969

(4)Warner J. O. (2024). Artificial food additives: hazardous to long-term health?. Archives of disease in childhood, 109(11), 882–885. https://doi.org/10.1136/archdischild-2023-326565

(5)Gargano, D., Appanna, R., Santonicola, A., De Bartolomeis, F., Stellato, C., Cianferoni, A., Casolaro, V., & Iovino, P. (2021). Food Allergy and Intolerance: A Narrative Review on Nutritional Concerns. Nutrients, 13(5), 1638. https://doi.org/10.3390/nu13051638